Ο Χάρακας

        Το χωριό Χάρακας βρίσκεται στο Δήμο Αρχανών - Αστερουσίων της επαρχίας Μονοφατσίου και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 310 μ. περίπου. Δυτικά συνορεύει με τον Πύργο και απέχει 50 χλμ από το Ηράκλειο, στην διαδρομή Πεζά, Χουδέτσι, Τεφέλι, Πραιτώρια.
           Οφείλει το όνομα του σε ένα τεράστιο βράχο (Χαράκι) ύψους περίπου 40μ. που δεσπόζει στην άκρη του χωριού. Στην δυτική του πλευρά ο βράχος είναι απόκρυμνος και κατακόρυφος και βρίσκουν σε αυτόν καταφύγιο περιστέρια και άγρια πουλιά. Στην ανατολική πλευρά υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή όπου υπάρχει βυζαντινή εκκλησία του Αφέντη Χριστού. Η θέα από εκεί είναι πανοραμική καθώς φαίνεται ολόκληρη η περιοχή.

            Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του αγγίζει τους 1000 περίπου κατοίκους. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία. Καλλιεργούνται κυρίως η ελιά, το αμπέλι, κηπευτικά και οπορωφόρα δέντρα.

            Στο χωριό λειτουργεί Κέντρο Υγείας, Παιδικός Σταθμός, Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο και ΚΑΠΗ. Υπάρχει επίσης Ταχυδρομείο και Κέντρο Επιμόρφωσης. 

            Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι δίκλιτη. Το ένα κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο, που είναι και ο πολυούχος του χωριού και το άλλο κλίτος στον Άγιο Παντελεήμονα που είναι ο προστάτης του. Χαρακτηριστικό είναι το τετραώροφο καμπαναριό της.

Άλλα αξιοθέατα του χωριού είναι το Ηρώον και ο δημόσιος δρόμος προς τα Πραιτώρια με τους ψηλούς Ευκαλύπτους στις δύο του πλευρές. Τέλος αξίζει να επισκεφτεί κανείς τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Ιωάννη στο νεκροταφείο.

Ο Χάρακας περιλαμβάνει τους οικισμούς Δωράκι και Αγία Φωτιά και έχει επίνειο τις Τρείς Εκκλησιές.

Για το Χάρακα γίνεται για πρώτη φορά γραπτή μνεία σε συμβόλαιο του 1280 από συμβολαιογράφο του Χάντακα, καθώς επίσης και σε έγγραφο του 1373 του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα , στο οποίο αναφέρεται σαν φέουδο του Laurentius Maripero. Σε άλλο έγγραφο του ίδιου αρχείου του 1397 αναφέρεται ότι ήταν φέουδο του Iac. De Meddio
           Στις Βενετσιάνικες απογραφές αναφέρεται από τον Μπαρότσι το 1577 στην επαρχία Μονοφατσίου, από τον Καστροφύλακα το 1583 και από τον Βασιλικάτα το 1630.
       Στην τούρκικη απογραφή του1671, αναφέρεται με 82 χαράτσα, ενώ στην αιγυπτιακή του 1834, αναφέρεται με 25 Χριστιανικές και 10 τούρκικες οικογένειες. Ο Χουρμούζης, αναφέρει ότι το 1842, είχε 26 Χριστιανικές και 20 τούρκικες οικογένειες.
          Στην απογραφή του 1881, αναφέρεται ο Χάρακας ως έδρα ομώνυμου Δήμου με 321 Χριστιανούς και 17 Τούρκους κατοίκους. Το 1900 ως έδρα Δήμου με 658 κατοίκους, το 1920 ως έδρα Δήμου με 775 κατοίκους, το 1928 ως έδρα κοινότητας με 891 κατοίκους, το 1940 με 1030 κατοίκους, το 1961  με 1112 κατοίκους.

 Πηγές

http://www.gtroullakis.gr/harakas/

http://www.interkriti.org/asterousia/grvilges.htm#harakas